• Waarom is objectief kunnen oordelen zo belangrijk?
• Objectief beoordelen
• Wat als een rechter niet objectief kan oordelen?
• Wetenschap en objectiviteit
• Voorbeeld objectieve uitkomst
• Voorbeeld subjectieve uitkomst
• Is objectief gelijk aan ‘waarheid’?
• Wetenschappelijk bewijs moet reproduceerbaar zijn
• Objectief zijn is best lastig

• Voorbeeld subjectieve uitkomst
• Is objectief gelijk aan ‘waarheid’?
• Wetenschappelijk bewijs moet reproduceerbaar zijn
• Objectief zijn is best lastig

Objectief beoordelen

Jouw werkgever en jij voeren waarschijnlijk halfjaarlijks of jaarlijks een beoordelingsgesprek. In dat geval verwacht je dat zo’n beoordeling objectief gedaan wordt en dat jouw leidinggevende kijkt naar de kwaliteit van je werk of de omzet die je draait. Doet je leidinggevende dat niet en laat hij of zij haar persoonlijke mening over jou als persoon meewegen in de beoordeling, dan kan dat er toe leiden dat jij beter of slechter beoordeeld wordt dan een collega om de simpele reden dat jouw leidinggevende met jou of juist die ander een betere klik heeft. In dat geval spreek je niet van een objectieve beoordeling. In sommige gevallen zelfs dit zelfs leiden tot discriminatie op de werkvloer, waarbij verschillende medewerkers in dezelfde functie met dezelfde ervaring toch een verschillend salaris verdienen.

Wat als een rechter niet objectief kan oordelen?

In de rechtbank gebeurt het wel eens, dat een rechter besluit om een zaak over te dragen aan een collega, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van een persoonlijke belangenverstrengeling. De rechter kan een bekende zijn van een verdachte of heeft zich in zijn privéleven uitgesproken over een kwestie die met de rechtszaak te maken heeft. Stel, dat een rechter is aangesloten bij een politieke partij en er dient een zaak die te maken heeft met tegenovergestelde politieke standpunten. In dat geval kan de advocaat van de tegenpartij de rechter zelfs wraken. De rechter wordt dan als partijdig en is dus niet langer objectief. Als de rechter het eens is met de wraking, dan trekt hij zich terug en wordt een nieuwe rechter aangesteld.

In de meeste landen moeten rechters dan ook hun nevenfuncties openbaar maken in een speciaal daarvoor opgesteld register. Vaak moeten ook financiële belangen en de functies van de partners van rechters opgegeven worden.

Wetenschap en objectiviteit

Wanneer je wetenschappelijk onderzoek doet, moet jouw werk objectief zijn. De uitkomsten van je onderzoek zijn immers feiten en geen meningen. Het bewaken van objectiviteit is dus erg belangrijk, maar kan soms lastig zijn. Wanneer jij onderzoek doet voor een bedrijf dat je daarvoor betaalt en uit jouw onderzoek komt iets naar voren wat schadelijk is voor dat bedrijf, dan is men misschien niet langer bereid jouw onderzoek verder te financieren of wordt een toekomstige vervolgopdracht uitgesloten.

Voorbeeld objectieve uitkomst

Voorbeeld van een objectieve uitkomst van jouw onderzoek kan zijn:
“Door het toedienen van dit medicijn kom je in 75% van de gevallen binnen 4 uur volledig van je hoofdpijn af. In 15% van de gevallen neemt de hoofdpijn met ongeveer de helft af en in 10% van de gevallen werkt het medicijn niet.”

Voorbeeld subjectieve uitkomst

Een subjectieve uitkomst zou zijn:
“Dit medicijn werkt goed en is zeker aan te bevelen bij hoofdpijn.”

Bij de eerste uitkomst is het wel van belang dat de patiënten met hoofdpijn zelf moeten aangeven wanneer hun pijn vermindert of helemaal weg is. Dat kun je in sommige gevallen niet helemaal of helemaal niet objectief bepalen, omdat hoofdpijn een gevoel is. Als wetenschapper ga je daarom op zoek naar factoren die je echt kunt meten, zonder het oordeel van de patiënt. Dat kan bijvoorbeeld door bloed af te nemen en het te analyseren op de aan- of afwezigheid van bepaalde stoffen. Enkel objectieve data kunnen leiden tot objectieve conclusies.

Is objectief gelijk aan ‘waarheid’?

Vaak stellen mensen dat, wanneer iets objectief is opgeschreven, het dan ook meteen waar is. Dat is beslist niet altijd het geval. Zo ontdekte de wetenschapper Isaac Newton dat water kookt bij 100 graden Celsius. Dat klinkt heel objectief, maar de precieze temperatuur waarop water kookt is afhankelijk van de luchtdruk en de aanwezigheid van eventuele andere stoffen in het water, zoals zout. Dat betekent dat aan de objectieve stelling dat water bij 100 graden zou koken nogal wat voorwaarden hangen. Je kunt nagaan hoe ingewikkeld trekken van volledig objectieve conclusies in (wetenschappelijk) onderzoek daardoor wordt.

Kortom, waarheid is eigenlijk een heel lastig te trekken conclusie uit een simpele objectieve waarneming. Er kunnen heel veel factoren spelen, waardoor in een volgend geval hetzelfde onderzoek heel andere waarden oplevert.

Wetenschappelijk bewijs moet reproduceerbaar zijn

Om zo objectief mogelijk te kunnen werken hebben wetenschappers daarom met elkaar een afspraak gemaakt. Een onderzoek is pas echt waardevol, wanneer de uitkomst ervan steeds hetzelfde is, mits je dezelfde methode gebruikt. Bijvoorbeeld, wanneer je 5 gram zout toevoegt aan 1 liter water en de luchtdruk is 1 bar (de waarde voor ‘normale’ luchtdruk) dan zal het water koken op die specifieke temperatuur. Is de luchtdruk 1,2 bar en voeg je 10 gram zout toe aan die liter water, dan komt daar een andere specifieke temperatuur uit.

Objectief zijn is best lastig

Helemaal objectief oordelen is dus best ingewikkeld. Je hebt namelijk bij zowat alles wat je iedere dag meemaakt een bepaalde voorkeur. Veel mensen vinden het lastig om tegen hun eigen voorkeur in conclusies te trekken of uitspraken te doen. Hoe hard journalisten ook hun best doen om objectief naar zaken te kijken, de selectie van wat nieuws is of wat niet en de achtergrond van de journalist zelf bepalen voor een groot deel welke onderwerpen aandacht krijgen en welke niet. En welke feiten wel genoemd worden en welke niet. Die keuzes bepalen het verschil tussen de ene krant en de andere en de lezers van deze kranten kiezen op basis van hun persoonlijke voorkeur, dus subjectief, welke krant ze liever wel lezen en welke niet.