Narcist kenmerken

De narcist voelt zich beter en meer dan een ander. Dat is hoe je het beste de basis beschrijft van een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Maar een narcist kun je ook herkennen aan andere kenmerken. Zo hebben ze absoluut geen meelevend gevoel/empathisch vermogen, zijn ze goed in het ‘doen alsof’, kenmerkt hun gedachtegang zich door polarisatie (iets is helemaal goed of helemaal fout, er zit niets tussenin), en kunnen zelfs gevaarlijk gedrag vertonen door agressie. Ze gedragen zich verder heel erg egoïstisch en trekken nooit het boetekleed aan. Dit omdat ze schuldgevoelens simpelweg niet ervaren. Ook extreme jaloezie kan voorkomen. De meest voorkomende kenmerken van narcisme zijn:

• Ze vinden zichzelf beter dan een ander;
• Narcisten hebben er behoefte aan om continu bewonderd te worden;
• Gebrek aan meelevend gevoel/empathie;
• Kunnen heel goed ‘doen alsof’;
• Vertonen soms gevaarlijk en agressief gedrag;
• Extreem egoïstisch;
• Ze ervaren geen schuldgevoelens;
• Zeer extreme vorm van jaloezie.

Hoe omgaan met een narcist?

Omgaan met mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis kan erg lastig zijn. Ze gedragen zich anders dan andere personen en je moet veel rekening houden met ze houden wil je een fatsoenlijke omgang ervaren. Omdat narcisten graag bewonderd willen worden, is het belangrijk om deze personen zoveel mogelijk de aandacht te geven. Als je in een situatie terechtkomt waarin jij meer in de belangstelling staat, is het een goed idee om een stapje opzij te zetten. Prijs de persoon met narcistische kenmerken zoveel mogelijk zodat ze zich belangrijk voelen. Laat de narcist verder lekker zichzelf zijn want het heeft geen enkel nut om te proberen deze persoon te veranderen, dit is onmogelijk. De schuld zal altijd in jouw schoenen worden geschoven. De narcist kruipt in de slachtofferrol. Je kunt dit beter accepteren in plaats van de strijd aan te gaan. Narcisten zullen het gevecht altijd aangaan. Hoe vaker je met een narcist omgaat hoe beter je ze leert inschatten, waardoor de omgang soepeler zal verlopen. Toch kan een narcist altijd onverwacht gedrag vertonen: wees dus altijd goed op je hoede.

Wat zijn de zwakheden van een narcist?

Alhoewel het af en toe lijkt alsof een narcist een machtig persoon is, hebben ook deze mensen diverse zwakheden. Als je weet welke zwakke punten er aanwezig zijn, heb je de mogelijkheid om jezelf beter te verdedigen tegen een narcist. Ten eerste hebben ze een groot gebrek aan een meelevend gevoel of empathie. Jouw gevoel zal niet belangrijk genoeg voor ze zijn, terwijl hun eigen gevoelens als speciaal gezien moeten worden. Ook het maken van excuses zit er bij een narcist echt niet bij. Een narcist zal er alles aan doen om te bewijzen dat hij of zij niet de dader/schuldige is, zodat ze in een slachtofferrol kunnen kruipen. Een tweede zwakheid is dat ze geen langere relaties aan kunnen gaan. In het begin doen ze zich voor als de perfecte partner maar wanneer de relatie serieus wordt en er gevoel bij komt kijken zal de narcist angst ervaren. Een andere angst is dat ze bang zijn dat alle leugens die ze de wereld in hebben geslingerd uiteindelijk zullen uitkomen. Ze zijn continu bezig met het creëren van een eigen werkelijkheid en hebben angst dat dit instort als de leugens uitkomen. Als laatste zullen narcisten nooit dankbaar zijn. Ze zien dit als een teken van zwakte. Volgens hun idee kan het namelijk niet zo zijn dat een ander persoon iets beter kan of iets beter weet.

Narcist test

Wanneer jij of iemand in je omgeving diverse kenmerken ervaart die hierboven staan beschreven kun je een test doen waaruit blijkt of er wellicht sprake is van een narcistische persoonlijkheid. In de test komen verschillende vragen aan bod, na het beantwoorden van de vragen kan er berekend worden of er mogelijk sprake is van een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan vragen zoals: ‘vind je het maken en onderhouden van vriendschappen lastig?’ maar ook ‘verlies je snel je geduld?’ Na het invullen van de test zal het resultaat direct zichtbaar zijn. Houd er rekening mee dat de uitslag van deze test alleen een indicatie is en dus niet altijd hoeft te kloppen. Als je wilt dat er een daadwerkelijke diagnose gesteld wordt, kun je contact opnemen met je huisarts.

Hoe maak je een narcist kapot of gek?

Met behulp van verschillende manieren kun je een narcist gek maken. Het is goed om te weten dat een narcist bij een probleem jou altijd als dader of schuldige ziet, ook als jij feitelijk het slachtoffer bent van ‘narcistisch misbruik’. Het eerste wat je kunt doen, is tijdens een conversatie afstand nemen. Het maakt hierbij niet uit of je fysiek samen bent of dat je met elkaar aan het bellen bent. Wanneer een narcist zichzelf op dat moment niet meer kan uiten door de stilte die hij of zij voelt, zullen ze zich verslagen voelen. Je kunt ook het gedrag van de narcist vastleggen met bijvoorbeeld de camera van je smartphone. Als je dan vervolgens de beelden terug laat zien zal hij of zij dit zien als stevige kritiek waar ze absoluut niet tegen kunnen. Tot slot kun je hem of haar ook duidelijk laten weten dat jij volledig onafhankelijk bent en voor jezelf kunt zorgen. Laat een narcist zo min mogelijk controle hebben, hier kunnen ze zeer slecht mee omgaan.

Is er een verschil tussen vrouwen en mannen?

Over het algemeen komt narcisme vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Uit de praktijk blijkt dat er zeker een verschil tussen de twee geslachten is wanneer ze een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebben. Zo kunnen vrouwen zich een stuk gemener gedragen door de schijn op te houden dat ze vriendelijke bedoelingen hebben, terwijl dit in werkelijkheid helemaal niet zo is. Verder zijn vrouwen minder roekeloos en willen ze wel eens hun lichaam gebruiken om de strijd te kunnen winnen. Jongens en mannen met narcistische kenmerken zullen eerder fysiek/agressief worden dan meisjes en vrouwen. Alle andere kenmerken zijn grotendeels gelijk tussen mannen en vrouwen.

Etymologie en oorsprong van het begrip ‘narcist’

Het woord ‘narcist’ is afgeleid van Narcissus, een figuur uit de Griekse mythologie. Narcissus was een knappe jongeman die verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld in het water en uiteindelijk stierf omdat hij niet van zichzelf kon wegkijken. Deze mythe symboliseert extreme eigenliefde en zelfobsessie, wat de basis vormt voor het moderne begrip van narcisme.

Kenmerken van een narcist

Een narcist vertoont vaak de volgende gedragskenmerken:

• Overdreven gevoel van eigen belangrijkheid: narcisten hebben een opgeblazen zelfbeeld en overschatten hun prestaties en talenten
• Fantasieën over onbeperkt succes en macht: ze dromen vaak over grenzeloos succes, macht, genialiteit of ideale liefde.
• Zichzelf als uniek beschouwen: ze geloven dat ze uniek zijn en alleen begrepen kunnen worden door andere bijzondere of hooggeplaatste personen.
• Behoefte aan bewondering: een constante behoefte aan aandacht en bewondering van anderen.
• Recht op speciale behandeling: ze verwachten een speciale behandeling en dat anderen hun wensen zonder meer inwilligen.
• Exploiteren van anderen: ze maken misbruik van anderen om hun eigen doelen te bereiken.
• Gebrek aan empathie: ze tonen weinig tot geen begrip voor de gevoelens en behoeften van anderen.
• Jaloezie: ze zijn vaak jaloers op anderen of geloven dat anderen jaloers zijn op hen.
• Arrogantie: ze vertonen arrogant of hooghartig gedrag.

Narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS)

Wanneer narcistisch gedrag extreem is en het dagelijks functioneren belemmert, kan er sprake zijn van een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Dit is een erkende psychische aandoening waarbij de persoon een diepgeworteld patroon van grandiositeit, behoefte aan bewondering en gebrek aan empathie vertoont. Mensen met NPS hebben vaak moeite met het onderhouden van gezonde relaties en kunnen problemen ondervinden op het werk of in sociale situaties.

Oorzaken van narcisme

De exacte oorzaken van narcisme zijn niet volledig bekend, maar er wordt aangenomen dat een combinatie van genetische, biologische en omgevingsfactoren een rol speelt. Factoren zoals overmatige bewondering zonder realistische feedback, verwaarlozing of misbruik tijdens de jeugd, en genetische aanleg kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van narcistische kenmerken.

Impact op relaties en omgeving

Relaties met narcisten kunnen uitdagend en schadelijk zijn. Hun gebrek aan empathie en neiging om anderen te manipuleren kan leiden tot emotionele pijn bij partners, familieleden en collega’s. Mensen in de omgeving van een narcist kunnen zich ondergewaardeerd, gemanipuleerd of misbruikt voelen, wat kan resulteren in stress, angst en een laag zelfbeeld.

Behandeling en copingstrategieën

Hoewel narcisme moeilijk te behandelen is, kunnen therapieën zoals cognitieve gedragstherapie helpen bij het ontwikkelen van empathie en het aanpassen van grandioze denkpatronen. Voor degenen die met een narcist omgaan, is het belangrijk om grenzen te stellen, realistische verwachtingen te hebben en, indien nodig, professionele hulp te zoeken om met de situatie om te gaan.